Flash edukacyjny

12Dodaj podtytul

Odnaleźć swoją drogę w świecie turbulencji

Flash edukacyjny /

          Współczesność  to  XXI   wiek,  czyli ciekawe  czasy  ze  względu na dynamikę zmian i  nieustanne  pojawianie się  czegoś nowego. Warto tu nawiązać do słów Peter Drucker, który  powiedział, że tylko zmiana jest pewna, a jej pojawianie się dzisiaj we wszystkich obszarach życia skutkuje koniecznością nowego sposobu myślenia i działania.

          Zmiana stała się  niezmiennym elementem dzisiejszego świata. Czasy, w których żyjemy można nazwać za Donaldem Sullem erą turbulencji , co sprawia, że  istnieje  konieczność zbudowania nowego modelu przywództwa, gdyż aby utrzymać się na rynku w turbulentnych czasach, firmy muszą charakteryzować się zwinnością – nie tylko mieć świetną strategię, ale przede wszystkim być gotowe do wprowadzania zmian. 

         A jak to wygląda w szkole?  Era turbulencji, zmienność, czyli różnorodność  z  jednej strony daje  współczesnemu  uczniowi wiele szans, z drugiej przynosi potężne wyzwania i zagrożenia związane z: chaosem informacyjnym, kryzysem wartości, rozwojem sztucznej inteligencji itp.   We współczesnym świecie trudno zatem o jasne ,   przejrzyste  drogowskazy.  Taka   rzeczywistość  ma  swoje plusy i minusy, gdyż dzięki temu młody człowiek musi nauczyć się samodzielnego  i twórczego   poszukiwania oraz krytycznej  analizy  narzucanych  mu wzorców,  ale nie można zapomnieć, że też staje  prze wyzwaniem poradzenia sobie z bardzo niejednoznaczną rzeczywistością. Umiejętności potrzebne człowiekowi, by  móc  swobodnie   korzystać z dobrodziejstw świata przecież także  podlegają  zmianom. Każda osoba będzie potrzebowała coraz to nowych kompetencji, by móc dobrze funkcjonować w ciągle zmieniającej się rzeczywistości, uczyć się i  doskonalić. Nieustanny wzrost gospodarki i zmiany otaczającej nas rzeczywistości pociągają za sobą potrzebę ciągłego rozwoju.  Jaka zatem powinna być współczesna edukacja młodych ludzi? O co należy w niej zadbać, aby    w sposób     szczególny wykorzystać cały potencjał drzemiący w młodych ludziach, z którymi pracujemy dziś w szkole. 

        Współczesna szkoła kładzie dziś nacisk na to, czego się uczyć? – czyli na wiedzę. Duże znaczenie ostatnio odgrywa  też to: jak się uczyć? Wielu nauczycieli poszukuje bowiem nowym rozwiązań, metod, które byłyby skuteczne w procesie nauczania- uczenia się. Niestety, najsłabszym elementem edukacji jest  to , dlaczego się uczyć?  ( Po co się uczyć? )

        W tym behawioralno-motywacyjnym obszarze metod i technik jest stosunkowo za mało, a to jest   kluczowy czynnik  decydujący  o  skuteczności  nauki  nie tylko bieżącej, ale nauki przez całe  życie.   Ostatni  z  omawianych elementów to zdecydowanie najsłabsze ogniwo edukacji.

        Na szkole spoczywa więc dziś wielka odpowiedzialność, aby proces nauczania -uczenia się nie ograniczał się  do  przekazywania  wiedzy, ale  uwzględniał  coraz bardziej widoczne zmiany zarówno na świecie, jak i pokoleniowe oraz zwracał uwagę na refleksyjne podejście do   nauczania   i   uczenia   się, aby uczeń był świadomy , po co mu to i jak mu się to przyda w życiu.  Współczesna edukacja to bowiem przede wszystkim proces odkrywania siebie. Rolą  nauczyciela jest zatem  zadbać o wszechstronny rozwój ucznia w kontekście zmian cywilizacyjnych, stworzyć  młodemu człowiekowi przestrzeń do zrozumienia samego siebie, swoich talentów i mocnych  stron, a także emocji i motywów działania, do poszukania odpowiedzi na fundamentalne pytania.   

         Współczesna  szkoła  powinna  zatem  przygotować   młodego  człowieka  do radzenia sobie w ustawicznie zmieniającym się świecie, kształcić kompetencje kluczowe w procesie uczenia się. Są one bowiem niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego. 

         I jak to  zrobić ? To pytanie  zapewne stawia sobie niejeden  nauczyciel, który z jednej strony rozumie  te zmiany, z   drugiej  ciąży  nad  nim  widmo realizacji  Podstawy programowej, a przede wszystkim egzaminu zewnętrznego. W pogoni jednak za tymi wynikami i za informacją zapominamy często o tym, co najważniejsze w edukacji. Zapominamy o swoich uczniach, bez których szkoła nie istnieje.  Każdy z nich jest inny , ale dzięki temu -wyjątkowy. Naszym zadaniem jest więc zadbać o każdego  wyjątkowego   ucznia  i przekazać mu pasję do uczenia  się, bo tylko dzięki niej narodzi się w nim  motywacja, która pomoże  dostrzec piękno i potrzebę uczenia się. 

        Co zrobić, aby pracę z  uczniem uczynić wyjątkową , pobudzić jego wewnętrzną motywację do uczenia się, działać w  naturalnym środowisku dziecka i uczyć kompetencji przyszłości? Te inne odpowiedzi będzie można uzyskać podczas cyklu szkoleń poświęconych nowoczesnym technologiom, sposobom na przekazywanie odpowiedzialności za uczenie się na ucznia oraz narzędziom i technikom  rozwijającym  myślenie uczniów.

Autorka: Dorota Podorska 

Odnaleźć swoją drogę w świecie turbulencji Read More »

13

Dlaczego ryzyko dysleksji to wybiórcze zaburzenie rozwoju i przez odpowiednio wczesną stymulację można znacznie poprawić funkcjonowanie dziecka?

Flash edukacyjny /

W pierwszych latach życia doskonalenie  sprawności ruchowej jest szczególnie ważnym aspektem rozwoju dziecka. Umiejętność panowania nad własnym ciałem, możliwość przemieszczania się w przestrzeni umożliwia dziecku podejmowanie czynności eksplorujących otoczenie. Poprzez ruch dziecko ugruntowuje poczucie własnej odrębności i sprawczości. Dzięki coraz lepszej sprawności ruchowej dziecko ma szansę być w coraz szerszym zakresie samodzielne, rozwija swoje umiejętności samoobsługowe, wzbogaca zasób doświadczeń pomagających mu poznać otaczający go świat.

Całokształt czynności ruchowych człowieka nazywamy motoryką. W okresie  przedszkolnym przypada intensywny rozwój fizyczny dziecka, który cechują poważne zmiany ilościowe i jakościowe przejawiające się we:

  • wzrastaniu,
  • różnicowaniu,
  • dojrzewaniu poszczególnych układów i narządów.

Wzrost ten powiązany jest z poważnymi zmianami morfologiczno-fizjologicznymi występującymi we wszystkich układach funkcjonalnych dziecka tj. ruchowym, sercowo-naczyniowym, oddechowym i nerwowym. Systematycznie wzmacnia się struktura kośćca, stawów oraz mięśni szkieletowych. Dzięki tym zmianom wzrastają możliwości siłowe, sprawnościowe i wytrzymałościowe dziecka.

W wieku przedszkolnym istotnie zmienia się pod względem strukturalnym i czynnościowym układ nerwowy dziecka. Pełni on  rolę koordynatora wszystkich pozostałych układów czynnościowych organizmu. Odpowiada za regulację napięcia mięśniowego, utrzymywanie równowagi ciała oraz złożoność i precyzję ruchów. Dzięki wszystkim fizjologicznym zmianom oraz systematycznemu treningowi ruchowemu dziecko przechodzi od fazy słabej koordynacji nerwowo-ruchowej do poziomu, na którym rozwinięte są już w dobrym stopniu ośrodki ruchowe i czuciowe w korze mózgowej, dziecko może wykonywać coraz bardziej złożone i precyzyjne ruchy.

Aktywność ruchowa jest najważniejszym stymulatorem biologicznym wpływającym na ogólny rozwój dziecka. Pamiętać należy, że rozwój sprawności ruchowej odbywa się w dwóch głównych kierunkach:

I      –     wzdłuż ciała tzn. od głowy do stóp,

II     –     od bliższego do dalszego tzn. od osi centralnej do zewnątrz.

 Niezależnie od różnic indywidualnych w tempie rozwoju, kierunek rozwoju jest zawsze ten sam. Oznacza to, że aby uzyskać dobrą sprawność w zakresie precyzji ruchów dłoni i palców, trzeba najpierw zadbać o dobrą sprawność i koordynację dużych ruchów u rąk.

Rozwojowi sprawności w tym zakresie będzie służyło zarówno systematyczne zachęcanie dziecka do wykonywania wszelkich czynności samoobsługowych, jak i organizowanie zabaw ruchowych i rytmizujących.

Umożliwienie wykonywania różnorodnych czynności ruchowych stymuluje rozwój motoryczny. Wyręczanie i nadmierna opiekuńczość powoduje hamowanie rozwoju ruchowego dziecka.

Przykład:

Wyręczanie dziecka w samodzielnym spożywaniu posiłku często spowodowane “potrzebą” – “będzie szybciej, czyściej, ładniej” może prowadzić do wycofania się malucha z podejmowania działań. Wyręczane dziecko będzie oczekiwało pomocy przy wykonywaniu najprostszych czynności.

Jak napisałam wcześniej rozwój sprawności motorycznej dziecka odbywa się w sposób ciągły i postępujący. Zmiany jakościowe tego rozwoju zależą od środowiska wychowawczego. Jeżeli środowisko, w którym żyje dziecko jest ubogie w bodźce i brakuje w nim osób, które będą wspierały jego rozwój to doskonalenie sprawności przebiega metodą prób i błędów. Taka sytuacja często prowadzi do ukształtowania się nieprawidłowych nawyków ruchowych np. trzymanie łyżki, chwyt narzędzia pisarskiego itp., a mają one silną tendencję do utrzymywania się mimo podejmowanych działań korekcyjnych.

Bardzo istotna jest więc dbałość o wprowadzanie prawidłowych nawyków i przekazywanie dzieciom modelowych wzorów czynności.

Korzystniejsza i skuteczniejsza dla rozwoju jest sytuacja, gdy dziecko jest właściwie stymulowane i może uczyć się przez naśladowanie wzorów oraz wielokrotne powtarzanie czynności. Dzieci w wieku przedszkolnym chętnie powtarzają czynności, cieszą się, gdy udaje im się osiągnąć coraz lepszą sprawność ćwiczonych umiejętności. Znając tę prawidłowość osoba dorosła powinna organizować aktywność ruchową dziecka w sposób umożliwiający wielokrotne powtarzanie potrzebnych do opanowania ruchów i ich sekwencji. Każdy ruch wykonywany przez człowieka jest związany z pobudzeniem i hamowaniem odpowiednich struktur w korze mózgowej.

Ze względu na niedojrzałą strukturę układu nerwowego dziecka w wieku przedszkolnym procesy pobudzenia są mocne i mają tendencję do uogólnienia, natomiast procesy hamowania nie spełniają jeszcze prawidłowo swojej roli. W związku z tym dziecko reaguje “całą osobą”, ma trudności z utrzymaniem koncentracji i selekcją bodźców. Ten stan jest prawidłowością rozwojową, budzić niepokój może utrzymywanie się go po 6 roku życia.

Dzięki aktywności ruchowej doskonalą się zmysły, sfera odbioru bodźców oraz funkcje poznawcze dziecka. Wykonywane ruchy zostają zapamiętane i ulegają powolnej automatyzacji. Im częściej wykonywany jest dany rodzaj ruchu, tym szybciej utrwalany jest jego wzorzec.

Natomiast niedobór ruchu (hipokinezja) może być przyczyną zaburzeń równowagi wewnętrznej w organizmie dziecka. Skutkiem niedoboru ruchu mogą być nieadekwatne zachowania, napięcia emocjonalne, zmiany nastroju itp.

Aktywność ruchowa dziecka w wieku przedszkolnym powinna trwać ok. 6 godzin dziennie. Należy pamiętać o tej prawidłowości i dbać o zaspokajanie potrzeb dziecka w tym obszarze. Zadaniem nauczyciela jest zachęcanie rodziców do spacerów z dziećmi oraz umożliwienia dzieciom zabaw ruchowych na świeżym powietrzu i w domu. Zabawy na świeżym powietrzu sprzyjają nie tylko rozwojowi ruchowemu, ale przy okazji służą uodparnianiu na choroby.

Dobry poziom sprawności ruchowej dziecka w wieku przedszkolnym ma duży wpływ na jego wszechstronny rozwój oraz pozycję zajmowaną w grupie. Dzieci niezbyt sprawne i niezgrabne ruchowo mogą być izolowane przez grupę (“ty tego nie umiesz”, “i tak tego nie zrobisz” itp.). Jeżeli nie będą wybierane do zabaw, w których niezbędna jest dobra sprawność ruchowa, będą przeżywały poważne frustracje. Dłuższe utrzymywanie się takiej sytuacji może prowadzić do ukształtowania się u nich poczucia niższej wartości w porównaniu ze sprawnymi rówieśnikami.

Niezgrabność ruchowa wypływająca z braku utrwalenia prawidłowych dla wieku umiejętności ruchowych może powodować, że dziecko nie będzie podejmowało wysiłków w celu opanowania nowych umiejętności, utrwali więc, przekonanie o własnej niskiej sprawności i zależności od innych. W wyniku złych doświadczeń dziecko niezgrabne ruchowo będzie obawiało się nowych sytuacji, a przewidując porażki będzie funkcjonowało poniżej własnych potencjalnych możliwości.

Według M. Bogdanowicz ryzyko dysleksji to wybiórcze zaburzenia w rozwoju psychoruchowym, które mogą warunkować wystąpienie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.

Termin ten stosuje się również w odniesieniu do uczniów, którzy napotykają na pierwsze, lecz nasilone, trudności w nauce – pomimo inteligencji w normie, dobrze funkcjonujących narządów zmysłu, właściwej opieki wychowawczej i dydaktycznej w domu oraz w szkole.

   Dziecko ryzyka dysleksji nie musi stać się uczniem z dysleksją. Jeszcze przed podjęciem nauki w klasie pierwszej dzieci zagrożone ryzykiem dysleksji powinny – korzystając z pomocy specjalistów – nadrobić opóźnienia rozwojowe zanim zaczną zdobywać nieadekwatne oceny.  Skuteczność interwencji jest zależna od tego, jak szybko zauważymy problem, rozpoznamy potrzeby dziecka i zareagujemy na nie. Zadaniem nauczycieli i specjalistów jest dążenie do tego, aby na ile to możliwe  wyrównać dysharmonie w rozwoju psychoruchowym – zanim dziecko zacznie doświadczać niepowodzeń w nauce.

Bibliografia:

Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. M. Bogdanowicz

Autor: Dorota Lubas

Dlaczego ryzyko dysleksji to wybiórcze zaburzenie rozwoju i przez odpowiednio wczesną stymulację można znacznie poprawić funkcjonowanie dziecka? Read More »

14Dodaj podtytul

Uczeń ze spektrum autyzmu

Flash edukacyjny /

Każdy jest inny

            Autyzm jest dzisiaj jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń. W placówkach oświatowych mamy wielu uczniów z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera. Coraz więcej przedszkoli i szkół zatrudnia wykwalifikowaną kadrę przygotowaną merytorycznie do specjalistycznego wsparcia rozwoju dzieci i młodzieży z autyzmem. Nauczyciele odbywają liczne szkolenia i warsztaty mające na celu podnoszenie kompetencji w zakresie projektowania  środowiska edukacyjnego i społecznego podczas bieżącej pracy, co powoduje, że świadomość potrzeb, jakie mają osoby z autyzmem oraz wiedza na temat tego, jak z nimi pracować, są coraz większe. Wciąż jednak każda osoba z autyzmem, z którą zaczynamy pracować, jest dla nas nauczycieli i specjalistów zagadką, tak jak każdy inny uczeń, ponieważ, mimo podobieństw w funkcjonowaniu naszych mózgów – organów, dzięki którym jesteśmy tym, kim jesteśmy, nie ma dwóch takich samych mózgów na świecie. Każdy z nas jest jedyny i niepowtarzalny, bez względu na to, czy ma szczególne zdolności i umiejętności, czy trudności w czytaniu i pisaniu, czy zdiagnozowano u niego autyzm, dlatego kluczem do planowania optymalnego rozwoju drugiego człowieka jest poznanie jego potrzeb i możliwości. Wszystkie dzieci są zdolne, wszystkie też mają obszary, w których potrzebują wsparcia, a zadaniem nauczycieli jest rozpoznać ich indywidualne potrzeby rozwojowe i tak kształtować środowisko edukacyjno-wychowawcze, by uczniowie mieli możliwość optymalnego rozwoju.

Autyzm jako zaburzenie rozwojowe

            Autyzm nie jest jednostką chorobową, chociaż słyszymy jeszcze niekiedy określenia, że ktoś jest chory na autyzm. Nie może też, jak to ma miejsce na przykład w przypadku afazji, wystąpić nagle. Z autyzmu się nie wyrasta ani nie można go wyleczyć. Autystą się po prostu jest, ponieważ autyzm jest zaburzeniem rozwojowym czyli kategorią diagnostyczną obejmującą rozległe nieprawidłowości rozwojowe, które zaburzają podstawowe funkcje, takie jak uwaga, motoryka, percepcja  oraz wpływają na rozwój w zakresie komunikacji, w tym nabywanie języka, co wiąże się bezpośrednio z rozwojem poznawczym oraz na funkcjonowanie społeczne. Zaburzenie to pojawia się we wczesnym dzieciństwie, pierwsze objawy zaobserwować można już w pierwszym roku życia, przy czym pełna gama zachowań ujawnia się do 36 miesiąca.

Z uwagi na odmienność mechanizmów i przyczyn powodujących trudności rozwojowe, odchodzi się dzisiaj od jednoznacznego podziału na autyzm i zespół Aspergera i używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych” (ASD), wskazując tym samym na szeroki zakres zaburzeń. W związku z tym Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, która ma zacząć obowiązywać od 2022 r., proponuje termin „zaburzenia ze spektrum autyzmu” z dodaniem charakterystyki, np. zaburzenie ze spektrum autyzmu z zaburzeniem rozwoju intelektualnego i brakiem języka funkcjonalnego czy zaburzenie ze spektrum autyzmu bez zaburzeń rozwoju intelektualnego i z zaburzeniami funkcjonalnego języka.

            Mnogość trudności, które występują w związku z autyzmem, powoduje, że każdy uczeń potrzebuje indywidualnego wsparcia, przy czym wsparcie to musi być udzielane w trzech obszarach: komunikacji, interakcji społecznych oraz schematycznych zachowań  stereotypowych zainteresowań zaburzonych u osób z ASD, a określanych w literaturze przedmiotu jako triada autystyczna. Rozwój dziecka w tych obszarach wpływa bezpośrednio na jego funkcjonowanie poznawcze, emocjonalne, społeczne, dlatego wiedza na temat, jakie trudności w tych zakresie może mieć dziecko z ASD, znacznie ułatwia diagnozę jego potrzeb oraz planowanie pracy.

 Zaburzenia komunikacji i funkcjonowania społecznego

            Komunikacja jest podstawą budowania relacji. W wypadku osób z autyzmem jest to znacznie utrudnione z uwagi na zaburzony kontakt wzrokowy, którego brak lub jest chwilowy („omiatanie wzrokiem”) lub też osoba spogląda z ukosa albo w dal. Zakłóca to w znaczny sposób nawiązywanie kontaktu oraz powoduje wrażenie braku zainteresowania środowiskiem społecznym. Ważne jest,  by nauczyciele i inni uczniowie mieli tego świadomość i nie interpretowali takich zachowań jako złośliwych czy niegrzecznych.

            Ponadto komunikację osób z ASD cechuje ubogi zasób wykorzystywanych gestów, co powoduje, że dzieci nie machają na pożegnanie, nie kręcą głową, chcąc zakomunikować, że czegoś nie chcą, nie wyciągają ręki, gdy chcą coś otrzymać, nie machają ręką na kogoś, aby przyszedł, nie wskazują miejsca, gdzie ktoś może usiąść, a także nie wzmacniają swoich odczuć i emocji, gestykulacją. Nie wykorzystują też ekspresji mimicznej do regulowania interakcji społecznych lub mają trudności w ekspresji adekwatnych do sytuacji stanów emocjonalnych. Istotne jest, że działa to również w drugą stronę, czyli osoby z ASD mają problem z interpretowaniem niewerbalnych informacji przekazywanych przez innych, np. wskazaniem czegoś ręką przez nauczyciela, mimiką twarzy, wyrazem oczu (dziecko widzi kolor oczu, a nie dostrzega w nich emocji).  Deficyty dotyczą też  odczytywania wyrazu twarzy, interpretowania relacji społecznych, takich jak sympatia, wrogość, przyjemność, obojętność, czy lekceważenie rozmówcy na podstawie kontaktu wzrokowego, utrzymywania sylwetki, sposobu zachowania się. Powoduje to duże trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole, zarówno w relacjach koleżeńskich (trudność wejścia w grupę), jak i  w nabywaniu umiejętności – potrzebuje on konkretnych  informacji, wskazówek, wszystko musi być wyrażone dosłownie i w sposób jednoznaczny. Wymaga to od nauczyciela dużej uważności w każdym momencie, ponieważ w wielu sytuacjach komunikację niewerbalną naturalnie zastępujemy werbalną. Jednak i ta ostatnia może być zakłócona u osób z ASD, a rozwój języka, jak i kompetencje komunikacyjne zależne są od stopnia nasilenia cech autystycznych, poziomu intelektualnego, wieku życia, rodzaju i jakości oddziaływań terapeutycznych, a także od czasu, w jakim podjęto terapię z dzieckiem. Coraz więcej rodziców zabiega o to, by dziecko korzystało  przed pójściem do szkoły z zajęć wczesnego wspomagania rozwoju, co z uwagi na rozwój mózgu i jego plastyczność, pozwala uzyskać lepsze efekty w krótszym czasie. Ma to szczególne znaczenie dla małych dzieci, ponieważ podczas gdy dzieci neurotypowe naturalnie uczą się języka poprzez naśladownictwo, osoby z ASD mają z tym trudności, a nauka mowy wiąże się często z intensywną terapią indywidualną, natomiast u tych, u których mowa rozwija się w sposób naturalny, tj. przez naśladowanie, często nie jest ona wykorzystywana do komunikacji, czego przykładem są echolalia – powtarzanie określonych sylab, wyrazów, zdań, czy nawet fragmentów tekstów.

            Deficyty w mowie to także trudności w prowadzenie rozmowy. Podczas gdy osoby z ASD odpowiadają na pytania skierowane bezpośrednio do nich, jako uczestnicy dialogu gubią się: nie spostrzegają, kiedy ktoś skończył wypowiedź, wchodzą w słowo innym, powtarzają czyjeś  wypowiedzi, a nawet formułują zdania , które mogą kogoś urazić  (np. proponują wypranie komuś koszulki, bo jest na niej plama). przez co wydaje się, że ignorują rozmówców. Istotne jest zatem, by nauczyciele podczas lekcji zwracali uwagę, żeby pytania kierować bezpośrednio do ucznia, a nie oczekiwać aż on sam zainicjuje udział w dyskusji (może to się nigdy nie wydarzyć), a co więcej, by angażować innych uczniów do zadawania takich pytań, co pozwala na symulowanie dialogu i   pozwala osobie z ASD stać się na chwilę członkiem rozmawiającej społeczności. Zaburzenie języka wiąże się również z dosłownym rozumieniu mowy, a zatem ogromne problemy sprawiają osobom z ASD metafory, wypowiedzi ironiczne, żarty, co niekiedy wywołuje zabawne sytuacje (np. gdy uczeń usłyszawszy, że coś jest bułką z masłem, wyciąga bułkę, zdejmuje ser i podaje koledze bułkę z masłem), ale może być także źródłem nieporozumień. Należy więc unikać niejednoznaczności w sytuacjach naturalnych, a w sytuacjach zadaniowych uczyć znaczenia najczęściej używanych w języku słów i wyrażeń metaforycznych.

            W zakresie rozwoju języka występuje jeszcze jeden istotny problem, a mianowicie odwracanie zaimków, co wiąże się z dużą trudnością w opanowaniu prawidłowego stosowania „ja”, „ty”, „moje”, „twoje”, „jego”. Osoby autystyczne często mówią o sobie w osobie trzeciej, tj. zamiast „Jestem głodny. Chcę śniadanie.”, mówią „Karol jest głodny. Karol chce śniadanie.”

Ponadto mowa osób z ASD jest monotonna, skandowana, brak jej płynności, odbierana często jako ciąg słów bez ładunku emocjonalnego, bez znaków przestankowych. Obserwuje się nieprawidłowy akcent, przedłużanie sylab, przesadne artykułowanie wybranych głosek, nierówne tempo wypowiedzi, nieustabilizowaną skalę głosu, zahamowaną ekspansję oddechową, nieprawidłowości gramatyczne i składniowe zdań, co zniechęca innych uczniów do wchodzenia w interakcje, powoduje powolne odizolowanie od grupy.

            Ważne jest,  by świadomość tego, jak funkcjonuje osoba z ASD mieli nie tylko nauczyciele, ale również uczniowie poznali tę specyfikę na tyle, na ile ułatwi im to wspólne funkcjonowanie w zespole klasowym i przestrzeni szkolnej. Uczniowie z ASD potrzebuję tzw. kręgu przyjaciół, czyli osób, które są dla nich wsparciem czy nawet przewodnikami w sytuacjach dla nich trudnych, niejasnych, a tych w szkole jest bardzo dużo, choć przez większość osób nie są postrzegane jako problemowe, np. zmiana klasy, nieobecność nauczyciela i zmiany w planie, dlatego im większa świadomość uczniów,  tym mniej  przykrych, a nawet konfliktowych sytuacji.

Co robić, by pomóc uczniowie z ASD w codziennych sytuacjach szkolnych

  • Komunikaty: jasne, krótkie, konkretne, stałe.
  • Przestrzeń: stałe miejsce pomocy, materiałów, składania prac; daleko od rozpraszających bodźców.
  • Organizacja i planowanie: zeszyt zadań domowych, lista zadań: jak zacząć, co zrobić po kolei, gdzie położyć/schować gotowy produkt; prosty terminarz: kolejność zajęć, pora śniadania, obiadu.
  • Konstruowanie zadań edukacyjnych: pojęcia konkretne i wizualne; czytanie ze zrozumieniem – opowiadanie wg schematu: Kto? Co zrobił? Co się stało? Jak się skończyło?; kończenie historii wg schematu lub z wykorzystaniem obrazków; przyczyny działań, intencje, przewidywanie, ocena zachowań – nie oceniamy za to ucznia; matematyka – materiały pomocnicze konkretyzujące; zaznaczanie kolorem istotnych elementów zadania; wizualne przedstawianie działań matematycznych, odwoływanie się do codzienności, np. ułamki – przepisy kulinarne.
  • Stosowanie strategii wizualnych: jak największa ilość materiałów wizualnych i struktur, zapisywanie poleceń przez nauczyciela, indywidualne instrukcje werbalne lub wizualne, wskazanie modelu rozwiązania.
  • Wspomaganie pisania: dodatkowy czas na wykonanie zadań pisemnych, zmniejszenie długości tekstu, ocenianie tylko treści, dostosowana forma, np. wydruk komputerowy, nagranie głosu, tekst podyktowany koledze/rodzicowi, notatka graficzna, notatka przygotowana przez nauczyciela, kopia notatki od kolegi, konspekt dyskusji.
  • Sprawdzanie w formach znanych uczniowi, dzielenie zadań na mniejsze części, osoba wspomagająca/ nauczyciel kontrolujący czynności ucznia.
  • Strategie motywacyjne: skrócenie tekstu / zmniejszenie ilości zadań, umieszczanie mniejszej liczby zadań na stronie – wrażenie małej ilości pracy.

 Autyzm to normalność

            Tak jak dla osób neurotypowych ich funkcjonowanie jest normalne, zaś funkcjonowanie ludzi z ASD wydaje się dziwne, tak dla osób z ASD jest odwrotnie. Skoro mózgi osób z autyzmem rozwijają się inaczej niż osób bez zaburzeń rozwojowych, inaczej postrzegają świat. Ważne jest jednak, by mieć świadomość, że każdy człowiek jest inny, nie ma dwóch jednakowych mózgów na świecie i każdy ma prawo postrzegać otaczającą go rzeczywistość we właściwy dla siebie sposób. W książce Zespół Aspergera. Inny świat, inny umysł osoba z ASD mówi:

Nie roztkliwiaj się nade mną za bardzo, nie próbuj mnie leczyć lub zmieniać. Gdybyś przeżył z moim umysłem zaledwie jeden dzień, mógłbyś wzruszyć się do łez na widok piękna, jakie ja odczuwam swoimi zmysłami, patrząc na nasz świat. I chociaż siła tego piękna przytłacza mnie czasami, nie zamieniłabym najdrobniejszej jej części na to, co nazywamy potocznie „normalnością”.

            W codziennej pracy z drugim człowiekiem, a zwłaszcza z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami, w tym z ASD, niezwykle ważne jest bycie uważnym, empatycznym i przekonanym o prawdziwości słów Charlesa Dickensa:

Miej serce, które nigdy nie twardnieje, i hart, który nigdy nie słabnie, i dotyk, który nigdy nie rani.

Biliografia

Baron-Cohen, S., Howlin, P., Hadwin, J.,  Jak uczyć dzieci z autyzmem czytania umysłu. Praktyczny poradnik dla nauczycieli i rodziców, Kraków 2010

Goldstein, S., Naglieri, J., Ozonoff S., Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu, Kraków 2017

Grandin, T., Panek, R., Mózg autystyczny. Podróż w głąb niezwykłych umysłów, Kraków 2016

Goldstein S., Naglieri J.A., Ozonoff S. (red.), Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu, Kraków 2017

Kaczmarek, B. Wojciechowska, A. (red.), Autyzm i AAC,  Kraków 2015

Nortbohm, E., Zysk, V.,1001 porad dla rodziców i terapeutów dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera, Kraków 2016

Ozonoff S., Dawson G., McPartland J.C., Wysokofunkcjonujące dziecie ze spektrum autyzmu. Poradnik dla rodziców, Kraków 2015

Rynkiewicz A., Zespół Apergera. Inny świat, inny umysł, Tarnów 2009

Autor: dr Adriana Kloskowska

 

Uczeń ze spektrum autyzmu Read More »

15Dodaj podtytul

Klasyfikacja uczniów ze SPE

Flash edukacyjny /

Klasyfikacja uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi:

 Specjalne potrzeby edukacyjne wynikają z trudności, z jakimi dziecko mierzy się w różnych aspektach edukacyjnych oraz  na różnych etapach swojego życia.

Specjalne potrzeby edukacyjne mogą wynikać między innymi  z niepełnosprawności ucznia lub trwającą u niego chorobą przewlekłą, mającą wpływ na tworzenie barier w funkcjonowaniu ucznia w życiu szkoły/ klasy. Ważne jest ujęcie prawne diagnozowania specjalnych potrzeb edukacyjnych. Uczeń ze SPE to uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ale również uczeń przejawiający specyficzne trudnościami w uczeniu się, uczeń zdolny oraz każdy uczeń, u  którego stwierdzamy deficyty kompetencji komunikacyjnych i zaburzenia sprawności językowych.

Nie można również pominąć w tej klasyfikacji uczniów , których problemy wynikają z niedostosowania społecznego lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym. Największą uwagą oraz wsparciem należy objąć dzieci i młodzież którzy w różny sposób doświadczyli sytuacji traumatycznych, kryzysowych oraz uczniów cierpiących z powodu deficytów środowiskowych lub zaniedbań ze strony opiekunów.

Od niedawna prawo wyłania również z klasyfikacji specjalnych potrzeb edukacyjnych – zaburzenia zachowania i emocji. Z tej kategorii wyróżniamy  dodatkowo szczególne uzdolnienia, które są traktowane jako charakterystyczne i bardzo duże wyzwanie dydaktyczne.

Wspomniana grupa uczniów jest niezwykle ważna w kwestii odpowiedniego podejścia do motywacji i uzdolnień. Nauczyciel nie powinien skupiać się wyłącznie na uczniach potrzebujących pomocy w niwelowaniu niepowodzeń szkolnych, ale również na uczniach, którzy przejawiają szczególne uzdolnienia- aby wzmacniać ich potencjał.

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to każdy uczeń, który potrzebuje od nauczyciela większej uwagi i zaangażowania. Czasami można spotkać się z błędną interpretacją, że specjalne potrzeby edukacyjne to niepełnosprawność. Należy zwrócić szczególną uwagę na to, że nie tylko uczniowie niepełnosprawni wymagają szczególnej uwagi specjalisty, pedagoga czy psychologa pracującego w placówce. Ta potrzeba jest zarezerwowana dla wszystkich uczniów ze SPE , które są zdiagnozowane przez nauczycieli i wychowawców. Nie każdy uczeń  objęty pomocą psychologiczno- pedagogiczną ze względu na zdiagnozowanie specjalnych potrzeb edukacyjnych podsiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Zaznaczając ten fakt, należy wspomnieć, którzy uczniowie zgodnie z prawem mogą posiadać orzeczenie:
Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego-

  •  z niepełnosprawnością:
  • niesłyszących;
  • słabo słyszących;
  • niewidomych;
  • słabowidzących;
  • z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
  • z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim;
  • z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym;
  • z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;
  • z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
  •  zagrożeni niedostosowaniem społecznym i niedostosowani społecznie.

Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania:

  • Uczniowie którym stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do placówki

Uczniowie bez orzeczeń:

  • szczególnie zdolni,
  • z chorobą przewlekłą,
  • w sytuacji niepowodzeń edukacyjnych,
  • zaniedbań środowiskowych,
  • adaptacji w nowym środowisku.
  • w sytuacji kryzysowej, traumatycznej.

Wszyscy wspomniani uczniowie potrzebują dostosowanego, zindywidualizowanego i pozwalającego im w pełni rozwijać swój potencjał podejścia edukacyjno- wychowawczego.  Najistotniejszą rolę odgrywa tu sprawna i trafna diagnoza ich potrzeb. Każdy z uczniów ma potencjał, mocne strony,  które należy odkryć-każdy nauczyciel i specjalista pracujący z dzieckiem powinien starać się je wydobyć i wykorzystać, tak aby poprawić funkcjonowanie ucznia w życiu szkoły i klasy. Bardzo istotny wpływ na te działania ma współpraca kadry i opiekunów ucznia w obrębie szkoły.  

Wspominając o uczniach z SPE nie można pominąć bardzo szerokiej grupy uczniów ze  specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Przejawiają się one w różnych formach szkolnej aktywności, często w jednej, a częściej w wielu z nich. Mogą to być trudności związane z mową, czytaniem, pisaniem, rozumowaniem, koncentracją, umiejętnością logicznego myślenia, matematyką i innymi.

Poszczególni uczniowie mogą mieć specyficzne trudności w uczeniu się o charakterze globalnym, co oznacza, że wkraczają one w większość obszarów funkcjonowania ucznia .

Pamiętajmy, że każdy uczeń niezależnie od zdiagnozowanych potrzeb i ich klasyfikacji potrzebuje wsparcia i uwagi. Tylko systematyczna praca, zaangażowanie oraz podejście pełne empatii może dawać oczekiwane efekty z zakresu pomocy psychologiczno- pedagogicznej.

Źródła: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Autor: Angelika Perdek-Chabinowska

Materiał dla słuchaczy Flash edukacyjny

Objęcie ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną wynika   w szczególności:

1) z niepełnosprawności;

2) z niedostosowania społecznego;

3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;

4) z zaburzeń zachowania lub emocji;

5) ze szczególnych uzdolnień;

 6) ze specyficznych trudności w uczeniu się;

7) z deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych;

8) z choroby przewlekłej;

9) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;

10) z niepowodzeń edukacyjnych;

11) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi;

12) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą

Pomoc psychologiczno- pedagogiczna powinna opierać się na filarach współpracy:

nauczyciel-uczeń

nauczyciel- rodzic

rodzic- uczeń

rodzic- nauczyciel

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana placówce rodzicom uczniów i nauczycielom polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniom.

Pomoc psychologiczno- pedagogiczna jest udzielana  w szkole w formie:

  1. Bieżącej pracy z uczniem
  2. Zajęć rozwijających uzdolnienia
  3. Klas terapeutycznych
  4. Zajęć rozwijających umiejętności uczenia się
  5. Zajęć dydaktyczno-wyrównawczych
  6. Porad i konsultacji
  7. Warsztatów
  8. Zindywidualizowanej ścieżki kształcenia
  9. Zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno- społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym
  10. Zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i wyboru zawodu- w przypadku uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych

DLA UCZNIA Z ORZECZENIEM O POTRZEBIE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO ZESPÓŁ NAUCZYCIELI I SPECJALISTÓW JEST ZOBLIGOWANY DO SPORZĄDZENIA IPETU (INDYWIDUALNEGO PROGRAMU EDUKACYJNO TERAPEUTYCZNEGO) ORAZ WOPFU ( WIELOSPECJALISTYCZNEJ OCENY POZIOMU FUNKCJONOWANIA UCZNIA) DO 30 WRZEŚNIA OD ROZPOCZĘCIA ROKU SZKOLNEGO LUB  W TERMINIE 30 DNI OD DATY WPŁYWU ORZECZENIA DO PACÓWKI. RODZICE/ OPIEKUNOWIE SĄ KAŻDORAZOWO INFORMOWANI O POSIEDZENIU ZESPOŁU.

NA UDZIELANIE POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ RODZIC/ OPIEKUN MUSI WYRAZIĆ ZGODĘ.

POMOC UCZNIOM W BIEŻĄCEJ PRACY, TWORZENIU IPET ORAZ DOSTOSOWAŃ EDUKACYJNYCH POWINNA BYĆ OPARTA NA PONIŻSZYCH PUNKTACH:

1.Przekazywanie treści

2.Metody i formy, środki dydaktyczne w aspekcie edukacji

3. Indywidualne predyspozycje ucznia

4. Słabe, mocne strony ucznia

5. Warunki w placówce, współpracę z rodzicami/ opiekunami

6. Formy pracy pomagające uczniowi na poprawę funkcjonowania we wskazanych obszarach

FORMY PPP ORAZ OBSZARY KTÓRE MUSZĄ BYĆ ZAWARTE W IPET I WOPFU SĄ OKREŚLONE W ROZPORZĄDZENIU :

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

materiał przygotowała : Angelika Perdek – Chabinowska

 

 

 

Klasyfikacja uczniów ze SPE Read More »

Shopping Cart
Scroll to Top